Als ik hier druk doet het daar pijn!
27 April 2019
“Echt waar dokter, als ik hier druk doet het daar pijn!”. Deze uitdrukking komt uit een sketch van Toon Hermans en hij kreeg er alle lachers mee op zijn hand. Het klinkt dan ook als een grap. Een wat rijke fantasie van de pijnlijder om aandacht te trekken. Maar dat is het zeker niet, het fenomeen bestaat wel degelijk. Hoe komt het toch dat het lichaam ons zo voor de gek kan houden en soms net doet alsof de pijn ergens anders vandaan komt?
Het geheim zit hem in de werking van ons zenuwstelsel. Een zeer ingewikkeld systeem, ik kan rustig stellen dat ik jaren studie nodig heb gehad om slechts een deel van diens functioneren onder de knie te krijgen. Voor mij voldoende om mijn vak te kunnen begrijpen en behandelingen te kunnen onderbouwen. Maar de patiënt die mijn hulp inroept voor zijn pijnklachten worstelt nogal eens met vragen. Hoe kan het dat de pijn uitstraalt? Waarom behandel ik op een andere plaats dan verwacht? En leg dat dan maar eens uit in begrijpelijke taal.
Regelmatig gebruik ik de metafoor van een ouderwets telefoonnetwerk, toen dit nog uit kabels en doorschakelstations bestond, bemand met telefonistes voor een schakelbord. Door middel van draadjes in- en uit te pluggen werd het mogelijk gemaakt dat twee mensen met elkaar konden praten. Hoe verder de beller en de ontvanger zich van elkaar vandaan bevonden, hoe vaker er doorgeschakeld moest worden via tussenstations en nog veel meer draadwerk.
Net als een telefoonnetwerk is ons zenuwstelsel een communicatiemiddel. Het maakt mogelijk dat de hersenen met ons lichaam praten.
Als de voet in een spijker stapt “belt” deze onmiddellijk. In het eerste doorschakelstation, een zenuwknoop, wordt het signaal in diverse richtingen geleid. Naar de benodigde spieren om de voet op te tillen zodat de schade zo beperkt mogelijk blijft. Via één of meerdere tussenstations naar de hersenen die het voorval als pijnlijk registreren, acties ondernemen opdat er herstel plaatsvindt en het voorval in het geheugen opslaan zodat men voortaan wel beter uitkijkt.
Op een ingewikkelde weg vol draadjes, plugjes en doorschakelingen kan er best iets mis gaan. Bijvoorbeeld als er meerdere mensen tegelijkertijd naar dezelfde telefoniste bellen. Het kan dan gebeuren dat deze de verkeerde plug gebruikt, er wordt dan als het ware verkeerd verbonden. Terugvertaald naar ons lichaam: het lijkt of de pijn uit een ander gebied komt dan de plaats waar weefselschade plaatsgevonden heeft.
Als de telefoniste overwerkt raakt, bijvoorbeeld doordat er constant en zeer dringend de hele dag door gebeld wordt en ze geen pauze kan nemen, raakt ze misschien wel het overzicht kwijt en schakelt ze vermoeid alles door wat ze in handen krijgt. Gevolg: de pijnlijder voelt een groter gebied dan daar waar de echte kwaal zit.
Een telefoonkabel die klem zit? Er zit een behoorlijke ruis op de lijn waardoor de telefoniste moeite heeft de beller te verstaan en niet goed weet wat ze doen moet. En als de kabel stuk is komt de beller er helemaal niet meer door. In beide gevallen ontstaat er functieverlies van lichaamsdelen.
Een zenuwknoop die onder druk staat, bijvoorbeeld door een ontsteking? Stelt u zich een klein hok voor vol rokende telefonistes die in een te warme ruimte met de ramen potdicht hun werk moeten doen. Men kan begrijpen dat ze allemaal al snel zullen lijden aan een stevige hoofdpijn en hun werk simpelweg slecht uitvoeren.
Aan de professional de taak om een patroon te vinden in deze wirwar van draadjes en schakelborden en bij klachten uit te zoeken wie nu toch de beller is. Een ingewikkelde klus. Vaak wel mogelijk gelukkig, maar soms ook niet. Als bij mij de beller met bijbehorende draadje bekend is, bestaat mijn werk er vervolgens uit om de kabels vrij leggen en de omstandigheden in het doorschakelstation te verbeteren zodat de telefonistes weer in staat zijn hun werk goed te doen.