Betaal ik niet teveel voor mijn wijn?
12 September 2019
De meesten van ons hebben het wel eens gedronken: die Rioja Reserva, zoet en vanille in de neus, maar eigenlijk toch wat dun in de afdronk. Spaanse wijnen hebben voor velen nog steeds dat oubollige klassieke. Echter, de laatste decennia is er enorm veel gebeurd in de Spaanse wijnwereld, vaak met dank aan de royale subsidies uit Europa, maar vooral dankzij nieuwe inzichten dat er meer uit de druif kan getoverd worden dan wat uit een fles Rioja Reserva komt.
De (r)evolutie hertekende het aanbod van de Spaanse wijnmarkt in die mate dat je “door de wijngaard de druif niet meer kon zien”. Een reis door Spanje Wijnland en wat meer concrete tips kunnen voor een latere bijdrage zijn, maar in dit eerste artikel wil ik vooral focussen op enkele praktische aspecten bij de aankoop van wijn, zodat je er nadien optimaal van kan genieten. Een eerlijke wijn waarvoor je niet te veel betaalde.
Bestaat er zoiets als een juiste prijs voor een wijn?
Het antwoord op deze vraag blijft een persoonlijk verhaal. De wijn die je lekker vindt is jouw wijn! En er is ook helemaal niks verkeerd aan die klassieke Rioja. Maar er is meer vandaag. Laten we even inzoomen op rode wijn. We worden meer en meer overspoeld door de grote namen uit de ‘nieuwe regio’s’ of Denominaciones de Origen (D.O). Velen onder ons hebben zich gestort op ‘grote wijnen’ uit Priorato, Ribera del Duero of Toro. Grote wijnen inderdaad, maar tezelfdertijd ook (te?) dure wijnen. In de Priorato is een verkoopprijs van 60-80 euro per fles al lang geen uitzondering meer! En ook andere regio’s hebben de weg naar de goudmijn gevonden. Maar vergis je niet: duur is niet steeds synoniem voor goed.
Te goedkoop?
Kan een kwaliteitswijn nog echt goedkoop zijn, lees: voor minder dan 10 euro in de rekken liggen? Laten we wel wezen, een topwijn voor minder dan 10 euro winkelprijs is echt niet realistisch; dat zal de geoefende wijndrinker graag beamen.
Want als je bedenkt dat om 1 fles wijn te maken een wijngaard, ca. 1,2 kg druiven, sproeimiddelen, een glazen fles, een kurk, een etiket, een wijninstallatie, marketing, een verdeler, transport, enz. nodig zijn, en je als wijnbouwer en winkelier graag nog wat winst maakt (bovenop de BTW en accijnzen), is een fles van minder dan 10 euro winkelprijs een geromantiseerd industrieel product uit de voedingsindustrie. Niks verkeerds mee en vaak zelfs lekker (want gemaakt om een groot publiek te bekoren), maar verwacht geen topwijn die mooi veroudert. En ook wat wijnen betreft, geldt een economische realiteit: het is immers deze categorie van minder dan 10 euro-wijnen die 90 procent van de productie uitmaakt en elk jaar opnieuw snel (want ze bewaren niet) aan de man gebracht moet worden.
Vaak zijn het de wijngidsen, die wijnen met leuke scores bewieroken, die de nodige mist spuien. Specifiek voor Spanje is er de toonaangevende wijngids Guia Peñin, die kwistig de 90+ wijnen vermeldt. Monsterscores die door de consument verkeerd vergeleken worden met de 90+ wijnen van Parker die, alhoewel ook vaak bestreden, een heel ander verhaal brengen. Maar bij haar beoordeling gooit Guia Peñin ook de prijs van de wijn in de weegschaal, zodat een eenvoudige Valdepeñas Reserva van 3 euro in Guia Peñin een Score 91 kan krijgen! De nietsvermoedende consument denkt dan een wijn van het niveau van een grote Priorato te krijgen, terwijl het hier om niet meer dan een (weliswaar aangename) tafelwijn gaat.
En te duur?
Wijlen Steve Jobs leerde zijn volk schaarste. Herken je dit: “De nieuwste iPhone, pas volgende week te koop, en alleen de eerste 100 klanten mogen er eentje kopen…”. Wijnhandelaars passen dit schaarsteprincipe ook al jaren toe met de ‘aanbiedingen in voorverkoop’ of ‘slechts 6 flessen per klant’. Dat moet dan wel een topwijn zijn! Opnieuw: mis, driewerf mis.
Onze jarenlange ervaring van voorverkoop in de Franse wijnmarkt heeft geleerd dat je als wijnliefhebber slechts bij uitzondering een goede zaak doet, en je alleen de speculatie in de hand werkt. In Spanje is het probleem nog niet zo wijdverspreid en wordt het sporadisch toegepast voor de echt grote namen (Pingus, Bodega Vega Sicilia en dergelijke), maar op middellange termijn kan het een groter probleem worden.
Wat mag een wijn kosten: een kleine rekensom aan de bovenzijde van het assortiment is ook leerzaam. Verder bouwend op de rekensom van daarnet: die 1,2 kilo druiven van de grotere wijnen zullen al gauw x3 in prijs zijn (lagere rendementen bij het oogsten), de oogst is arbeidsintensiever en door handwerk veel duurder, de vinificatie gebeurt in kleinere vaten, en de ‘opvoeding’ van de wijnen is in nieuwe / 1ste jaars eikenhouten vaten (voegt al gauw 4-6 euro / fles toe). De som leert dat dit soort wijnen moeilijk onder de 20 euro op de markt gebracht kan worden.
Maar in de winkel vinden we heel wat wijnen in een zone tussen 10 en 20 euro per fles. Kwaliteitswijnen of niet? Een moeilijk verhaal: het is de zone ‘net niet’ of ‘juist wel’, en van ‘op zoek naar ontdekkingen’ die je er misschien kan doen. Maar reken niet op de garantie ‘bewaarwijnen’. Producenten van wijnen in deze prijszone zullen inspelen op veel extract (indruk maken met fruitige en donkere wijnen) of veel houttoetsen. Zelden zal men er in slagen een evenwicht te bereiken tussen fruit en hout. De wijnen hopen om jong gedronken te worden, maar het tweede glas bekoort zelden. En wanneer extract en fruit niet in evenwicht zijn met het verse hout, zullen de wijnen na enkele jaren in je kelder uitdrogen. Een geoefende proever is dus nodig.
Ook hier zullen de wijngidsen je graag de hemel op aarde beloven, maar mijn ervaring leert dat er weinig wijnen zijn die echt kunnen bekoren in deze prijsklasse tenzij de Rioja’s die deze wijnen al tientallen jaren maken of het moeten enkele Ribera del Duero’s zijn die de tinto del pais (tempranillo) versnijden met enkele procenten Cabernet Sauvignon. De nieuwe wijnregio’s gaan hier nog te vaak in de fout: te veel van het ene of het andere.
En wat dan met de wijnen van boven de 20 euro? Waar ligt de grens tussen correct geprijsd en te duur? Moeilijk te zeggen, omdat je hier in het gebied komt van bewaarwijnen en / of wijnen met geschiedenis / emotie / reputatie. Dat mag voor sommigen onder ons wat meer kosten. Als je echter naar bovenstaande rekensom gaat, is er geen reden waarom een wijn meer dan 50 euro moet kosten. Je kan redelijkerwijs aannemen dat als je een prijsniveau van 35 of 40 euro overschrijdt, je deels naam, faam, emotie of schaarste betaalt en de prijs niet meer in overeenstemming is met de intrinsieke waarde van het product. Ook zijn het wijnen die rust en geduld verdienen en zich pas na jaren kelderrijping volledig ontplooien.
Er zijn nog steeds te weinig wijnliefhebbers die het geduld hebben om een topproduct een jaar of 10 te laten rusten. Zelf heb ik dit experiment met de betere Rioja’s, Toro’s, Ribera del Duero’s, Prioratos, D.O. Madrid, Montes de Toledo en Emporda’s gedaan. Geen verrassingen: ze doen het behoorlijk, inclusief de Prioratos. De meesten doen het goed als je niet over de grens van 15 jaar gaat. Ouder, dan wordt het moeilijk. Evenals de kurk. Die wil nog al eens breken.
Even terug naar de inleiding van het artikel om mijn betoog te relativeren: een wijn die je lekker vindt is voor jou een goede wijn. Maar, er is en blijft een verschil in definitie tussen wat voor jou een goede wijn is en een goed gemaakte wijn. Het kan om hetzelfde product gaan, maar soms is het dat niet. Hiervoor zijn een paar simpele proeftechnieken nodig die ik graag in Kosta een volgende keer uitleg of in één van mijn wijnproefsessies aan de Costa del Sol.