En de sterkste spier is...
5 Maart 2019
Als u ooit het spel Triviant gespeeld heeft, bent u de vraag vast wel eens tegengekomen: “Wat is de sterkste spier in ons lichaam?” Om voor mij volstrekt onduidelijke redenen mag u bij het spel doorgaan als u ‘de tong’ als antwoord geeft. Dit is simpelweg onjuist en kan als misser van de bedenkers van de vragen opgevat worden. Als het gaat om het leveren van kracht per oppervlakte is er een nogal onopvallend spiertje dat het glansrijk wint van alle anderen: de kauwspier. In medische termen de ‘masseter’ genaamd.
Kauwen, slikken, praten, we doen het de hele dag door. Functies die mogelijk gemaakt worden door gewrichten en spieren die we tezamen ‘het slik- en kauwstelsel’ noemen. Een stelsel bestaand uit vele spieren die rondom de mond, de kaak en in de keel gelegen zijn, en die uit slechts twee kleine gewrichtjes bestaan: de kaakgewrichten. Dankzij deze gewrichten is het mogelijk om onze mond als een scharnier te openen en te sluiten. Plus nog wat zijwaartse bewegingen te kunnen maken die handig zijn voor het vermalen van voedsel.
Bezien als onderdeel van het bewegingsapparaat zouden we het slik- en kauwstelsel rustig als belangrijkste functionele eenheid in ons lichaam kunnen beschouwen. Het maakt het mogelijk dat we vloeistoffen en voedsel kunnen innemen en doorslikken en is daarmee letterlijk van levensbelang. Het zijn de eerste gewrichten en spieren die we bewegen, nog in de baarmoeder, en de laatste die we gebruiken voordat we de laatste adem uitblazen.
Spreekt men in medische termen standaard over het ‘slik- en kauwstelsel’, in de volksmond zouden we het best nog een andere naam kunnen geven: het ‘praatstelsel’. De communicatie met de medemens is immers grotendeels afhankelijk van het vermogen om vrijelijk de mond, de tong en de keelspieren te bewegen. Een mond die goed opent en sluit, dat kakelt wel zo lekker.
Net als ieder ander onderdeel van het bewegingsapparaat kunnen de kaakgewrichtjes en -spieren overbelast raken en beweeglijkheid verliezen. Een lange lijst van klachten aan kaak, keel en hoofd kan hier het gevolg van zijn, variërend van de mond niet ver kunnen openen, waardoor het eten van bijvoorbeeld een appel of geeuwen een probleem vormt, tot stemproblemen, duizeligheid en oorsuizen.
Ook zeer veel voorkomende klachten als nekpijn, stijve nek en (spannings-)hoofdpijn kunnen een oorzaak hebben in het slik- en kauwstelsel. Immers, als er spieren aan de voorzijde van de nekwervels strak staan en weinig beweging toelaten, zal de gehele nekwervelkolom daar last van hebben. Met klachten die ‘vanuit de nek’ lijken te komen, als gevolg.
Spanningen in het slik-en kauwstelsel sluipen er in door bijvoorbeeld een slechte houding tijdens het praten of eten. Of door slechte gewoontes als nagelbijten en kauwgom kauwen. Tandenknarsen en -klemmen is gewoonweg funest voor de kaakgewrichtjes en -spieren, en komen veelvuldiger en heviger voor naarmate we meer stress ondervinden. Uiteraard kunnen ook ongelukken (whiplash!), botbreuken, operaties, reuma en andere ziektebeelden aan het hoofd-halsgebied ten grondslag liggen aan genoemde ongemakken. En tot slot kunnen gebitsproblemen of gewoon kiespijn de oorzaak zijn.
Het is waarschijnlijk minder bekend, maar net als bij andere gewrichts- en spierklachten kan fysiotherapie bij problemen aan het slik-en kauwstelsel veel verlichting brengen. Belangrijk is wel dat eerst het gebit in orde bevonden wordt door een tandarts, anders is het dweilen met de kraan open.
De sterkste spier van ons lichaam is helaas ook sterk in het verkrampen bij stress. U kunt in dat geval ter ontspanning zelf een massage uitoefenen, door over het verticale deel van uw onderkaak te strijken, beginnend bij het jukbeen en dan richting de voeten. Wat overigens ook helpt, is veel en vaak lachen.
Zinvol om dit allemaal te weten misschien, maar mocht u bij een spelletje Triviant op winst uit zijn, steek dan bij de vraag “wat is de sterkste spier van het lichaam?” maar gewoon uw tong uit, het zal u punten opleveren.