Erfrecht en erfbelasting bij Nederlanders met bezit of woonachtig in Spanje

In dit blad is in het verleden zo nu en dan wel eens wat geschreven over dit thema dat terecht steeds meer aandacht krijgt. De intensiteit zal worden opgevoerd. De gemiddelde leeftijd van de Nederlander die woonachtig is in of bezit heeft aan de Costa del Sol is immers hoog, en het financiële impact van het overlijden van die Nederlander is vaak groot. Reden: zijn ‘Spaanse’ vermogen is meestal substantieel, en de Spaanse/Andalusische erfbelasting is niet ‘vriendelijk’. Dit maakt de problematiek – of men het wil of niet – iets om rekening mee te houden. De Spanje-afdeling van Hak & Rein Vos juridisch adviseurs en notarissen (HRV) zal daarom voortaan maandelijks een column verzorgen over dit onderwerp.

Doelstelling

De doelstelling van de columns is het bewustwordingsproces te bevorderen dat het onderwerp aandacht verdient. Spanje wordt door veel Nederlanders als een soort (zonnige) achtertuin van Nederland gezien. Men treft er zoveel landgenoten aan dat emigranten wel eens vergeten écht geëmigreerd te zijn, en er onbewust vanuit gaan dat dingen nagenoeg hetzelfde zijn als in Nederland. Niets is minder waar. Een Nederlander met bezit of woonachtig in Spanje is per definitie geen standaardgeval, en kan meestal niet volstaan met standaard- oplossingen.

De inhoud

De columns, die ook vaak in samenwerking met andere professionals uit het netwerk van dit gespecialiseerde Nederlandse notariskantoor tot stand zullen komen, zullen zowel de juridische als de fiscale kanten van nalatenschapsplanning (estate planning) en nalatenschapsafwikkeling belichten, zowel vanuit Nederlands als Spaans perspectief. Naast de problematiek die gaat spelen voor mensen met een vakantiewoning, komen hierbij uiteraard ook onderwerpen aan de orde die relevant zijn voor hen die permanent in Spanje wonen, zelfs voor degenen onder hen die in Spanje geen noemenswaardig bezit hebben.

Even voorstellen…

De meeste columns zullen worden geschreven voor Renato Zanardi en Judy Tromp. Deze twee notarissen zijn fulltime werkzaam voor de Spanje-afdeling. Zij doen niets anders dan de bedoelde categorie Nederlandse cliënten adviseren op het gebied van nalatenschapsplanning en –afwikkeling. Ze maken deel uit van het zo juist genoemde, oorspronkelijk Lelystadse kantoor dat een kleine tien jaar geleden op deze unieke wijze haar vleugels heeft uitgeslagen richting het Iberische schiereiland. Renato Zanardi is sinds twee jaar zelfs nagenoeg permanent werkzaam op zijn kantoor aan de Costa Blanca. Judy Tromp werkt nog niet permanent in Spanje, maar is doorgaans maandelijks gedurende een werkweek actief op verschillende locaties in Marbella en in de directe omgeving daarvan. In 2015 gaat het kantoor hoogstwaarschijnlijk ook aan de Costa Brava van start.

De notarissen van de HRV-Spanjeafdeling zijn overigens van het nieuwe ‘stofvrije’ soort, met de focus op de klant en het advies, en wars van standaardoplossingen. Ervaar het zelf en maak een vrijblijvende afspraak voor een kennismakingsgesprek.

Renato Zanardi

Deze notarieel jurist met mediterrane (Italiaanse) naam is in 1992 aan de Vrije Universiteit van Amsterdam afgestudeerd. Tijdens zijn carrière heeft hij zich bij diverse notariskantoren bekwaamd in het familierecht en het erfrecht en later in de fiscale aspecten daarvan (divorce- en estate planning). Nadat hij van start ging met de Spanjepraktijk heeft hij zich geconcentreerd op de aspecten die voor de nalatenschaps- en estate planning van Nederlanders in Spanje relevant zijn.

Hij maakt deel uit van de uit 3 notarissen bestaande maatschap Hak & Rein Vos juridisch adviseurs en notarissen. Judy Tromp zal hier medio 2015 een ‘even getal’ van maken. Bij Hak & Rein Vos juridisch adviseurs en notarissen zijn 22 medewerkers werkzaam, waarvan 7 juristen.

Judy Tromp

Zij is in 2005 afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam en heeft korte tijd voor een notaris in Harderwijk, haar geboorteplaats, gewerkt voordat zij in dienst kwam bij HRV. Oerhollands, maar met een opvallend mediterraner uiterlijk dan haar half-Italiaanse collega past zij moeiteloos in het Andalusische sfeertje waarin zij zich maandelijks begeeft om haar cliënten te helpen.

Ondanks het feit dat zij een stuk jonger is dan Renato Zanardi, heeft zij amper minder ervaring als ‘Spanje-adviseur’. Ze is nagenoeg vanaf het begin bij de Spanje-praktijk van HRV betrokken. Zij heeft bijzondere affiniteit met Andalucía omdat een aantal van haar familieleden hier permanent wonen. Zij kent het gebied op haar duimpje.

Back-office

In Lelystad bevindt zich de ‘back-office’ van de huidige Spanje-praktijk, waar veel nalatenschappen worden afgewikkeld en de notariële akten worden voorbereid. Deze back-office bestaat uit de ervaren HBO-juriste Marieke Buijs en de secretarieel medewerkster Kelly van Zijp. In de loop van 2015 zal de Spanjepraktijk van HRV worden uitgebreid met een Nederlandstalige Spaanse juriste.

Nalatenschaps- en estate planning

Nalatenschapsplanning is de vakrichting die zich bezighoudt met de overheveling van vermogen naar de volgende generatie. Doelstelling daarbij is niet slechts het streven naar een fiscaal (successierechtelijk) zo gunstig mogelijke afwikkeling van een nalatenschap, maar (zeker) ook het streven naar een zo soepel mogelijke afwikkeling van die nalatenschap. Het belang van laatste aspect wordt door adviseurs vaak onderschat.

Naast het streven naar belastingbesparing, zou men zich meer moeten bezighouden met de vraag hoe regelingen in testamenten, huwelijkse voorwaarden en schenkingen zo kunnen worden opgesteld dat de afwikkeling voor de nabestaanden zo min mogelijk belastend is. Zeker als het gaat om Spaanse bezittingen (en schulden), moet de adviseur kennis hebben van de praktische gang van zaken als het gaat om de afwikkeling van een nalatenschap. Regelmatig komt het voor dat een voor de hand liggende oplossing praktisch gezien slecht of niet uitvoerbaar is. In dat geval dient er een alternatief te worden gezocht.

Actuele ontwikkelingen op het vakgebied

Op 3 september jl. heeft het Europees Hof van Justitie voor eens en altijd korte metten gemaakt met de ongelijke behandeling tussen residenten en niet-residenten in de Spaanse erfbelastingheffing. Deze ‘discriminatie’ had tot gevolg dat niet-residente erfgenamen nooit recht hadden op de forse vrijstellingen die de regionale overheden (de afzonderlijke ‘comunidades autonomas’) voor hun eigen ingezetenen hebben ingesteld. Het einde van de discriminatie in het Spaanse heffingssysteem en de ontwikkelingen die daarop nog zullen volgen zullen – als de stofwolken zijn neergedaald – uiteindelijk tot gevolg hebben dat de situatie meer op die van Nederland gaat lijken. Duidelijker en consequenter, met niet alleen gevolgen in de fase van de afwikkeling van een nalatenschap, maar ook in de voorbereiding/planning van de nalatenschap.

Betere planningsmogelijkheden

Voor Nederlanders die bezit hebben of woonachtig zijn in Spanje heeft een en ander tot voordeel dat niet alleen fiscaal, maar ook civielrechtelijk een betere nalatenschapsplanning tot de mogelijkheden gaat horen. In combinatie met de inwerkingtreding van de Europese erfrechtverordening op 17 augustus as. zal de vererving van het buitenlandse bezit – ook fiscaal – steeds meer kunnen worden geregeld zoals de Nederlander in kwestie het wil. Reden: het wordt duidelijker en dus zekerder welke invloed het gebruikmaken van typisch Nederlandse nalatenschapsplanningstechnieken heeft op het verervingsresultaat én de uiteindelijke Spaanse erfbelastingheffing. Daarmee kunnen gespecialiseerde planners beter ‘sturen’ op de gevolgen die in de concrete situatie van hun cliënt gewenst is.

Toekomst

De hiervoor geschetste ontwikkeling zal tot resultaat hebben dat nabestaanden in de gewenste omstandigheden kunnen worden achtergelaten zonder dat hieraan concessies be- hoeven te worden gedaan als gevolg van de fiscaliteit in Spanje. Dit betekent uiteraard niet dat de Spaanse belastingen geen bijzondere maatregelen noodzakelijk maken. Ook als de hiervoor geschetste ontwikkeling zich daadwerkelijk voltrekt zullen Spaanse belastinggevolgen van een overlijden anders luiden dan de Nederlandse, hetgeen regelmatig een andere inzet van Nederlandse nalatenschapsplannings- instrumenten in Spanje noodzakelijk zal maken.

Beter advies

Door de afname van onhelderheid, onzekerheid en ambtelijke willekeur in de Spaanse belastingheffing zal het zwaartepunt en ‘de regie’ bij het organiseren van een oplossing voor de Spaans-Nederlandse situatie méér komen te liggen op het gebied van het civiele recht. De advisering op gebied van Nederlands erfrecht, huwelijksvermogensrecht en schenkingsrecht zal logischerwijs gaan plaatsvinden door gespecialiseerde Nederlandse juristen die daarnaast ook de benodigde specifieke kennis hebben van het Spaanse belastingrecht én de praktische uitvoering van een nalatenschapsafwikkeling in Spanje. Meestal komt men dan uit bij Nederlandse notaris- of fiscalistenkantoren die zich hierop hebben toegelegd en in Spanje een uitgebreid professioneel netwerk hebben.

Samenwerkingen

HRV is zo’n Nederlands notariskantoor, maar uniek in haar soort door haar permanente aanwezigheid in Spanje; niet om leuk bij te klussen, maar als core-business. Renato Zanardi en Judy Tromp zijn door de wol geverfd. Ze zijn bedreven in het vinden van slimme erfrechtelijke oplossingen. Zij zijn in staat om via het (Nederlands) erfrecht, huwelijksvermogensrecht en schenkingsrecht de nalatenschap zoveel mogelijk uit handen van de Spaanse (en Nederlandse) fiscus te houden. Voor de hiervoor nodige Spaans-juridische back-up beschikt het kantoor aan elk van de drie Costa’s over samenwerkingsverbanden met vooraanstaande Spaanse fiscalisten/juristen die hen op de Spaanse fiscale en -civielrechtelijke valkuilen wijst.

Judy Tromp & Renato Zanardi