Het flexibele keuzetestament - Het ideale testament voor
de Nederlander in Spanje
17 Oktober 2017
We eindigen deze artikelenreeks met het ideale langstlevende testament voor de Nederlander die in Spanje woont en/of daar bezit heeft. In Nederland noemen we dit testament een keuzetestament. Beide echtgenoten maken een dergelijk testament ten behoeve van de langstlevende. Voor een optimaal resultaat in Spanje zal de achterblijvende echtgenoot soms andere keuzemogelijkheden uit dit testament moeten benutten dan in een puur Nederlandse situatie het geval zou zijn. Bovendien bevat een keuzetestament, waarin voldoende rekening wordt gehouden met de situatie in Spanje, ook een aantal extra specifieke keuzemogelijkheden.
Testeervrijheid
Eerder in deze reeks hebben wij beschreven dat een Nederlander een grote ‘testeervrijheid’ heeft. Als hij besluit geen bezittingen toe te delen aan een kind moet dit kind genoegen nemen met de waarde van zijn legitieme erfdeel in geld. Een ouder kan in zijn testament zelfs bepalen dat dit kind het geld pas ontvangt ná het overlijden van zijn langstlevende (stief-) ouder. Het feit dat een Nederlander zijn bezittingen daarmee dus ook naar eigen goeddunken kan verdelen onder zijn echtgenoot en kinderen komt goed van pas bij het streven naar het betalen van zo min mogelijk Spaanse erfbelasting. Punt is alleen dat bij de ondertekening van het testament niet bekend is hoe de Spaanse erfbelastingwetten luiden op het moment dat het overlijden daar is. Het keuzetestament biedt hiervoor de oplossing.
De verdeling overlaten aan de langstlevende echtgenoot
Die ‘testeervrijheid’ maakt het namelijk ook mogelijk om in het testament te bepalen dat de verdeling van de bezittingen volledig wordt overgelaten aan de langstlevende echtgenoot. Daarmee wordt het een keuzetestament. Nadat een van de echtgenoten is overleden dient de langstlevende echtgenoot (m/v) de gewenste verdeling binnen de in het testament opgenomen periode vast te stellen. Hij kan daarbij desgewenst altijd álle bezittingen aan zichzelf toedelen, in welk geval de regel gaat gelden dat de kinderen hun erfdelen in geld pas uitgekeerd krijgen als ook de langstlevende ouder is overleden. Maar hij kan ook voor een heel andere verdeling kiezen, bijvoorbeeld als na het overlijden van de eerste echtgenoot blijkt dat dit in Spanje fiscaal veel voordeliger uitpakt.
Spaanse erfbelasting bij toedeling aan de langstlevende echtgenoot
Met de in het testament opgenomen flexibele regelingen kan de langstlevende echtgenoot inspelen op het feit dat de fiscus in Spanje – voor de vaststelling wie erfbelasting moet betalen – vooral kijkt naar wie de bezittingen toegedeeld krijgt. Deelt de langstlevende echtgenoot alle bezittingen toe aan zichzelf, dan wordt alleen hij belast met Spaanse erfbelasting. Hij kan dan alleen gebruikmaken van zijn eigen Spaanse erfbelastingvrijstelling. Is die vrijstelling onvoldoende groot, dan is het jammer als de Spaanse erfbelastingvrijstellingen van de kinderen onbenut blijven.
Spaanse erfbelasting bij een afwijkende verdeling
Als de langstlevende na het overlijden van de echtgenoot concludeert dat zijn erfbelastingvrijstelling niet volstaat, dan kan hij met een keuzetestament alsnog voor een afwijkende verdeling kiezen. Daarbij wordt dan een nader te bepalen deel van de bezittingen aan de kinderen toegedeeld, zodanig dat daarmee ook hun vrijstellingen kunnen worden benut. Aangezien de langstlevende echtgenoot altijd bevoegd blijft alsnog alle bezittingen aan zichzelf toe te delen, bepaalt hij de voorwaarden waaronder de toedeling aan de kinderen plaatsvindt. Blijken de Spaanse erfbelastingvrijstellingen bij het overlijden inderdaad lager dan tijdens de ondertekening van het testament het geval was, dan is de langstlevende echtgenoot waarschijnlijk erg blij met het keuzetestament. Blijkt daarentegen zijn eigen vrijstelling nog wel groot genoeg, dan kan hij alsnog alle bezittingen gewoon aan zichzelf toedelen. Met een keuzetestament ben je klaar voor elke fiscale toekomst. Regelmatige aanpassingen zijn niet meer nodig.
Het keuzetestament
Het bovenstaande is een nogal vereenvoudigde weergave. Een keuzetestament kan vele alternatieve regelingen bevatten waartussen de langstlevende echtgenoot kan kiezen. Deze flexibele testamenten zijn erg populair in Nederland. Maar als het gaat om bezittingen in Spanje moeten er specifieke regelingen in staan. Niet omdat in Spanje andere erfeniswetten gelden. Voor Nederlanders met een rechtskeuze in hun testament gelden die immers niet! Het zijn de bijzondere Spaanse omstandigheden die speciale regelingen noodzakelijk maken. Denk bijvoorbeeld aan: (1) de Spaanse bureaucratie, (2) het voor de hand liggende gebrek aan kennis van het Nederlandse recht bij de verschillende Spaanse autoriteiten, (3) de zéér andersluidende en zeer veranderlijke fiscale regels, en (4) de mogelijkheid dat zowel in Spanje als in Nederland erfbelasting wordt geheven. Alleen al de grilligheid van de Spaanse erfbelastingwetten zou u normaliter dwingen constant de vinger aan de pols te houden en uw testament regelmatig aan te passen. Met een goed keuzetestament, aangepast op de Spaanse situatie, hoeft dit niet meer. Als een van de echtgenoten uiteindelijk overlijdt, moeten vervolgens natuurlijk nog wel de juiste keuzes worden gemaakt. De adviseur speelt hier een doorslaggevende rol.