Kerst in huis met de kerstster
18 December 2018
De kerstster of poinsettia, in het Latijn Euphorbia pulcherrima, is een plant uit de wolfsmelkfamilie (Euphorbiaceae). De soort komt oorspronkelijk uit Mexico maar wordt over het algemeen gekweekt voor de sierwaarde. Hij wordt in de gematigde streken, waaronder de Benelux, voornamelijk gekocht voor de kerstperiode. De soortaanduiding “pulcherrima” betekent in het Nederlands ‘de schoonste’.
In het wild, zoals je hem vindt in Mexico en Midden-Amerika, vormt de plant een struik die tot 4 meter hoog kan worden. De plant bloeit daar van november tot januari/februari. In de zomer is de struik kaal. Om de plant in je tuin of in je bloempotten in bloei te krijgen, heeft de plant wat extra verzorging nodig zoals een kortedagbehandeling. Hiervoor moet de plant eerst minstens 40 dagen gedurende 14 uur per dag in het absolute donker staan en 10 uur per dag in het licht. Ook moet de plant na de zomer niet meer bemest worden.
De kerstster werd door de Azteken Cuitla-xochitl genoemd. Het was de lievelingsplant van Motecuhzoma II. In 1804 bracht natuuronderzoeker Alexander von Humboldt de plant voor het eerst naar Europa. Ook al denken veel mensen dat de pant giftig is, toch werd in de 14e, 15e en 16e eeuw het sap als middel tegen koorts gebruikt, en werd van de schutbladen rode verf gemaakt. Naast zijn genezende eigenschappen, heeft de plant ook een effect op onze geest. Doordat de kerstster zo een kleurrijke plant is, breng hij vreugde en geluk in huis. Ook tonen diverse onderzoeken aan dat planten als de kerstster een rustgevende werking hebben. Geen overbodige luxe in een periode die bol staat van de drukte. Wist je dat als je een kerstster cadeau geeft aan iemand, je hem geluk en liefde toewenst? Dit werd vroeger vaker gedaan, zeker rond de kerstperiode of op de dag van de kerstster, 12 december.
Zoals eerder al vermeld, denken velen onder ons dat het sap van de kerstster giftig zou zijn en op de huid rode vlekken zou uitlokken en bij opname door de mond vergiftigingsverschijnselen en spijsverteringsproblemen veroorzaken. Dit wordt inmiddels betwijfeld. In experimenteel onderzoek bij ratten is van giftigheid niets gebleken. Een kind van 25 kilo zou meer dan een halve kilo van de bladeren moeten eten om doses te bereiken die hoger zijn dan de doses die bij ratten geen effect hadden. Ook uit consulten van vergiftigingen-informatiecentra bleek nergens dat de kerstster ooit symptomen had veroorzaakt. De vermeende giftigheid van de kerstster kan wellicht verklaard worden door de kerstroos, die wel giftig is. De kerstster wordt o.a. in België verward met de kerstroos (Helleborus niger). Verder komen in de wolfsmelkfamilie veel soorten met wit melksap voor die wel giftig zijn.
Een Mexicaanse legende verklaart de verbintenis van de kerstster met Kerstmis. Het arme kind Pepita, dat geen cadeau kon kopen om op kerstnacht aan Christus te geven, plukte enkele onkruiden in de wegberm en maakte er een klein boeket van. Het kind was verteld dat een nederig, maar liefdevol gegeven gift aanvaardbaar was in de ogen van God. In de kerk begon het boeket te bloeien met rode en groene bloemen en de kerkelijke gemeente beschouwde dit als een kerstwonder. Vanaf dat moment werd de kerstster in Mexico ‘Flores de Nochebuena’ genoemd.