Levenstestamenten in Spanje - deel 1: Inleiding
2 November 2017
Deze maand starten we met een columnserie over een specifiek onderwerp. Deze serie zal gaan over levenstestamenten en de werking van levenstestamenten in Spanje.
Inleiding
In Nederland is het levenstestament aan een geweldige opmars bezig. Uit het centraal levenstestamentenregister dat door de Nederlandse notariële beroepsorganisatie wordt beheerd blijkt dat het aantal jaarlijks gemaakte levenstestamenten is gestegen van 42.932 in 2014, tot 91.344 in 2016. Uiteraard heeft dit voor een belangrijk deel te maken met de vergrijzingstrend. Deze problematiek speelt niet alleen in Nederland, maar in heel Europa.
Waarom een levenstestament?
Het is een groot voorrecht om ouder te worden. Dat realiseren we ons pas bij het ouder worden. Maar ‘ouderdom komt met gebreken’. Die gebreken maken ons fragiel, kwetsbaar, afhankelijk, en mogelijk zelfs wilsonbekwaam. Voorkomen daarvan proberen we met alle macht, maar soms lukt dat niet. Hoe kan dan toch de regie worden gehouden in alle omstandigheden? Voor het beheer van je vermogen (administratie, financieel beheer), maar ook op persoonlijk vlak of medisch gezien, kan een levenstestament een uitkomst bieden.
Hoe en voor welke situaties kan een levenstestament een uitkomst bieden?
Uiteraard kan gedacht worden aan vormen van wilsonbekwaamheid (en daardoor handelingsonbekwaamheid). Maar ook als door lichamelijke gebreken of anderszins, bepaalde zaken niet (meer) zelf kunnen worden geregeld. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het eenvoudigweg ouder worden in een steeds complexer wordende maatschappij. Ouderen kunnen het dan als prettig ervaren dat iemand hen helpt of bepaalde zaken van hen kan overnemen. Voor een goed levenstestament dat voorziet in ál deze situaties is in de eerste plaats van belang om te weten wat gewenst is. Dit geldt voor de persoon zelf, maar ook voor de mensen dichtbij deze persoon.
Ook voor jongere mensen
Een levenstestament is niet alleen interessant voor oudere mensen. Ook voor jongere mensen en ondernemers is een levenstestament belangrijk. Ook op jongere leeftijd kan men met een ernstig verkeersongeluk of ziekte worden geconfronteerd. Een partner kan dan niet in alle gevallen alles alleen regelen. Met een levenstestament kan ervoor worden gezorgd dat de partner dit wél kan.
Waarom juist zo belangrijk voor de Nederlander met bezit in Spanje?
Een Nederlander die bezit heeft in Spanje heeft te maken met de regels en wetten in dat land.
Woont hij of zij permanent in Spanje, dan zal bij uiteindelijk intredende wilsonbekwaamheid de weg gevolgd moeten worden naar de Spaanse rechter. Deze zal uiteindelijk een zogenaamde ‘tutor’ benoemen (het Spaanse equivalent van de Nederlandse beschermingsbewindvoerder of curator) als wettelijk vertegenwoordiger van de wilsonbekwame. Vooral voor een buitenlander in Spanje verloopt het traject richting een dergelijke benoeming echter traag en moeizaam. Woont de wilsonbekwame daarentegen gewoon in Nederland, maar zijn er eigendommen in Spanje, dan zal de in Nederland benoemde bewindvoerder in Spanje namens de onbekwame moeten kunnen handelen. Ook dat werpt de nodige bureaucratische obstakels op. Officiële documenten moeten grensoverschrijdend worden uitgewisseld en begrepen, hetgeen zelden soepel verloopt. Een levenstestament kan dit alles voorkomen. Het notariële levenstestament bestaat uit een volmacht aan iemand die door de wilsonbekwame (toen hij nog wilsbekwaam was) zelf is aangewezen. Die volmacht bevat alle bevoegdheden die nodig zijn om namens de wilsonbekwame te kunnen optreden. Met het notariële afschrift van die akte kan de gevolmachtigde zich direct als zodanig legitimeren. Daarmee kan hij snel en efficiënt handelen, zodat ook financieel misbruik kan worden voorkomen. Vooral dat laatste is in Spanje geen overbodige luxe.
Praktijkvoorbeelden
Uit onze praktijk weten wij dat mensen moeite hebben met zich voor te stellen in welke situaties een levenstestament concreet een uitkomst kan bieden. Daarom zullen we in de volgende columns diverse sprekende cases schetsen. Daaruit blijkt welke regelingen kunnen worden getroffen in een levenstestament en hoe de feitelijke gang van zaken is bij gebruik daarvan door de aangewezen gevolmachtigde.
Zoals de laatste tijd in veel Spaanse kranten kon worden gelezen, is er veel te doen geweest over de heffing van erfbelasting in Andalucía. Onlangs hebben de PSOE en Ciudadanos, twee politieke partijen die samen een meerderheid van de stemmen hebben in het Andalusische parlement, een akkoord bereikt over de verhoging van de vrijstellingen. Wat wij tot dusver weten is dat zij van plan zijn de vrijstelling voor de heffing van erfbelasting voor echtgenoten en kinderen per 1 januari 2018 te verhogen naar maar liefst 1 miljoen euro. Bovendien zal dit – anders dan voorheen – geen drempelvrijstelling meer zijn. Zodra wij exact weten hoe de nieuwe fiscale wetgeving gaat luiden zullen wij hier uiteraard een column over schrijven.