Levenstestament in Spanje - deel 2: Verkoop Spaanse woning en wilsonbekwame echtgenoot
5 December 2017
Zoals aangekondigd in deel 1 zullen wij in de volgende columns een casus schetsen waaruit blijkt welke regelingen kunnen worden getroffen in een levens- testament, en hoe de gang van zaken is bij gebruik daarvan door de aangewezen gevolmachtigde. De casus is uit onze praktijk en/of het leven gegrepen en deels fictief, evenals uiteraard de namen van de personen die er een rol in spelen.
Casus
Joop en Nel de Boer woonden sinds 10 jaar in Andalucía. Nadat Joop met pensioen ging hebben zij hun huis in Nederland verkocht en zijn zij naar Spanje vertrokken. De kinderen hadden het goed en de kleinkinderen gingen allemaal studeren of werken. Niets hield hen nog tegen om hun droom te verwezenlijken: een mooi huis onder de Spaanse zon.
Tien jaren gingen onbezorgd voorbij. Maar het tij keerde toen Joop een aneurysma in zijn hoofd kreeg. In eerste instantie leek hij goed te herstellen, maar daarna ging het langzaam maar zeker bergafwaarts: een toenemende vergeetachtigheid ging over naar dementieachtige verschijnselen die steeds ernstiger werden.
Uiteindelijk werd de diagnose vasculaire dementie vastgesteld. Het proces van dementeren veroorzaakte niet alleen geheugenverlies, maar ook ernstige verwarring en stemmingswisselingen bij Joop. De last op de schouders van Nel werd snel zwaarder, zij stond immers overal alleen voor. Het feit dat zij in een vreemd land woonden begon ook te tellen, terwijl zij zich hier nooit zo bewust van waren geweest. Dit alles zorgde ervoor dat Nel het uiteindelijk niet meer zag zitten om in Spanje te blijven wonen en zij besloot in overleg met haar kinderen het Spaanse huis te koop te zetten, om samen met Joop terug te kunnen keren naar Nederland. Zij gaf de Spaanse woning in de verkoop bij een Nederlandstalige makelaar, die bij haar langskwam om het huis te bezichtigen en zodoende ook kennis maakte met Joop. Reeds na een kort gesprek met Joop werd het de makelaar duidelijk: Joop zou niet meer in staat zijn om bij de Spaanse notaris een notariële transportakte te tekenen teneinde de eigendom aan een koper over te dragen. Joop was overduidelijk wilsonbekwaam. Nel was echter van mening dat zij - gezien het feit dat Joop en zij in gemeenschap van goederen waren gehuwd - bevoegd was om de Spaanse woning zelfstandig te verkopen. Juridisch gezien mag in een dergelijke omstandigheid echter alleen onder bewind een woning verkocht worden.
Teneinde het huis te kunnen verkopen moest Nel derhalve via de Spaanse rechter tot bewindvoerder worden benoemd. Als bewindvoerder was zij op grond van deze rechterlijke benoeming bevoegd om als wettelijk vertegenwoordiger van Joop op te treden bij de verkoop van de Spaanse woning.
De procedure tot benoeming van de bewindvoerder heeft uiteindelijk meer dan anderhalf jaar in beslag genomen.
Normaliter staat er tussen de 9 en 12 maanden voor deze procedure, maar als buitenlanders een dergelijke procedure moeten voeren met alle communicatie en alle documenten die daarvoor nodig zijn (diverse certificaten en officiële documenten uit het moederland, vertalingen, apostilles, etc.) kan daar met zekerheid een aantal maanden bij worden opgeteld. Het geregel, het verlies van tijd, de bezorgdheid en de frustaties hebben Nel maandenlange stress bezorgd.
Volmachten tussen de echtgenoten (over en weer) als oplossing
Hoe had deze schrijnende situatie voorkomen kunnen worden? Een levenstestament was zeker een uitkomst geweest. Een levenstestament is in de allereerste en allerbelangrijkste plaats gewoon een volmacht waarin echtgenoten elkaar over en weer in een notariële akte machtigen om alle denkbare rechtshandelingen namens elkaar te kunnen verrichten. Een levenstestament is weliswaar méér dan dat, maar slechts dat onderdeel had er al voor kunnen zorgen dat Nel de Spaanse akte tot verkoop en eigendomsoverdracht namens Joop had kunnen tekenen. Hadden Joop en Nel zo’n levenstestament gehad of elkaar gewoon algemene volmacht verleend, specifiek met het oog op intredende wilsonbekwaamheid, dan was weliswaar de ziekte van Joop niet minder akelig geweest, maar was vooral Nel een hoop ellende bespaard gebleven.
Aangezien Nederlanders met bezit in Spanje naast dit Spaanse bezit vaak ook bezittingen hebben in Nederland (denk bijvoorbeeld aan bankrekeningen in Nederland), is het verstandig de volmacht tweetalig te laten opmaken. Wordt deze notariële tweetalige algemene volmacht bij een Nederlandse notaris getekend, dan is er nog slechts een apostille nodig op het afschrift daarvan om deze volmacht ook in Spanje te kunnen gebruiken. De apostille is een korte tekst (in dit geval in het Spaans) waarin de Nederlandse rechtbank verklaart dat de desbetreffende Nederlandse notaris ook écht notaris is, omdat instanties in Spanje dit anders niet kunnen verifiëren. Met het bedoelde afschrift (het origineel blijft altijd bij de notaris) en de daarop aangebrachte apostille kunnen echtgenoten zich zowel in Nederland als Spanje ‘legitimeren’ als elkaars gevolmachtigden.