Levenstestament in Spanje
Deel 7: Nalatenschapsplanning III
19 Mei 2018
In deze column gaan we weer verder met de casus van Sjoerd en Wilma, over de rol en mogelijkheden van een levenstestament bij nalatenschapsplanning.
Ideale combi: executeur en gevolmachtigde
Na het overlijden van Wilma haalt dochter Tessa haar wilsonbekwame vader (Sjoerd) terug naar Nederland en brengt hem onder in een verzorgingstehuis. Direct start zij met de afwikkeling van haar moeders nalatenschap. Schriftelijk aanvaardt zij het erfgenaamschap, mede namens haar vader, en aanvaardt daarnaast ook haar benoeming tot executeur (als plaatsvervanger van haar wilsonbekwame vader). Als executeur beheert Tessa Wilma’s helft van de huwelijksgemeenschap. Als gevolmachtigde van haar vader beheert zij de helft van haar vader. De huwelijksgemeenschap betreft een onverdeeldheid, maar in haar hoedanigheden van executeur én gevolmachtigde mag zij vaststellen welke afzonderlijke bezittingen volledig tot welke helft behoren (die van vader of van moeder). Daarmee wordt vastgesteld op welke bezittingen behorende tot de huwelijksgemeenschap Wilma’s (flexibele) testament betrekking heeft, én op welke bezittingen de in dat testament opgenomen keuzemogelijkheden betrekking hebben. Dit is een belangrijke stap richting het gewenste resultaat. De échte nalatenschapsplanning, die bij een flexibel testament pas plaatsvindt ná het overlijden, kan dankzij het le-
venstestament van start gaan, ondanks dat Sjoerd de desbetreffende keuzes niet meer zelf kan maken.
Uitvoering van het flexibele testament: het maken van de keuzes/het benutten van de vrijstellingen
Tijdens een uitgebreid gesprek met de Nederlandse notaris worden de mogelijkheden van Wilma’s flexibele testament op een rijtje gezet en bekeken met het oog op de omstandigheden van dat moment. Eerst wordt fiscaal gekeken: welke erfbelastingvrijstellingen zouden kunnen worden benut? Sjoerd en Wilma waren al meer dan tien jaar weg uit Nederland. Nederland heft dan geen erfbelasting meer. Slechts de Spaanse erfbelastingregels zijn nog relevant. Hierdoor ontstaat een aantrekkelijk ‘heffingsvacuüm’. Buiten Spanje woonachtige erfgenamen (zoals Tessa) worden in Spanje enkel belast voor de Spaanse bezittingen die zij erven. Met een flexibel testament en slimme afwikkeling (in die volgorde) kan Tessa dus de Nederlandse bezittingen vrij van elke heffing van erfbelasting erven. Spaanse bezittingen kunnen door haar en haar vader belastingvrij worden geërfd, voor zover de waarde hiervan past binnen hun Spaanse erfbelastingvrijstelling. Sjoerd is Spaans resident en kan dus geen gebruik maken van het heffingsvacuüm: als Spaans resident wordt hij in Spanje belast voor alle bezittingen die hij erft (ongeacht de ligging van deze door hem te erven bezittingen). Wie uiteindelijk wat erft is afhankelijk van te maken keuzes. Van belang is dus om in het kader van de afwikkeling van Wilma’s nalatenschap achtereenvolgens: (1e) de bezittingen behorende tot de huwelijksgemeenschap, én (2e) de bezittingen behorende tot Wilma’s nalatenschap op de ideale manier te verdelen. Tessa is verplicht daarbij ook de belangen van haar vader te behartigen. Dit is in zijn levenstestament vastgelegd. Ter vergelijking: met een standaard langstlevende testament (ongeacht of dit in Nederland of in Spanje is opgemaakt) komen alle bezittingen ‘gedwongen’ toe aan de langstlevende echtgenoot. Daardoor kan alleen zijn vrijstelling in Spanje worden benut. Van het heffingsvacuüm en van de vrijstellingen van kinderen kan in het geheel geen gebruik worden gemaakt.
De effectuering van de gemaakte keuzes in Spanje
De Spaanse woning is het enige Spaanse bezit. Geholpen door haar Nederlandse ‘Spanje-notaris’ kiest Tessa (namens haar vader) ervoor de Spaanse woning volledig aan zichzelf toe te delen. Haar Spaanse erfbelastingvrijstelling is groot genoeg en daarnaast voorkomt zij daarmee ook nog dat na Sjoerds overlijden nogmaals een nalatenschapsafwikkeling in Spanje moet plaatsvinden. In het kader van de tenaamstelling van de Spaanse woning in het Spaanse eigendomsregister blijkt ook het praktische nut van de afzonderlijke Spaanstalige volmacht die destijds gelijktijdig met het levenstestament door Sjoerd is getekend. Tessa is daarin eveneens tot opvolgend gevolmachtigde benoemd. De opzet, tekst en (juridische) inhoud van deze Spaanse volmacht sluit perfect aan bij hetgeen men in Spanje gewend is, zodat daarmee een soepele gang van zaken maximaal wordt bevorderd en geen vertalingen nodig zijn.
De rol van de verklaring van erfrecht (legal opinion) bij de afwikkeling in Spanje
De belangrijkste vervolgstap wordt gezet door de Nederlandse notaris. Deze Nederlandse ‘Spanje-notaris’ maakt een tweetalige ‘verklaring van erfrecht’, speciaal bestemd voor de autoriteiten in Spanje. De inhoud is strikt beperkt tot hetgeen nodig is voor de tenaamstelling van het bezit (Spaanse woning) en de vaststelling van de Spaanse erfbelasting. Niet-relevante informatie uit het testament wordt achterwege gelaten. Wel worden zo nodig toelichtende teksten toegevoegd, daar waar de verschillen tussen Spanje en Nederland tot misverstanden of interpretatieverschillen kunnen leiden. Deze efficiency-slag bij grensoverschrijdende nalatenschappen was ook de doelstelling van Europa bij het opstellen van de Europese erfrechtverordening die in 2015 in werking is getreden.
Tot de volgende keer!