Misverstanden bij het maken van testamenten door Nederlanders met bezit in Spanje
24 Augustus 2020
In onze praktijk zie ik vaak voorbeelden van een testament dat door de overledene is opgemaakt met alle goede intenties, maar dat totaal niet de (fiscale) gevolgen heeft die de overledene in gedachten had. Een paar voorbeelden hiervan zijn:
Rechtskeuze voor Nederlands recht – geen fiscale keuze!
Onlangs kreeg ik op kantoor een nalatenschap in behandeling waarbij de in Spanje wonende Nederlandse overledene de dochter van een goede vriendin tot enig erfgename had benoemd.
Daarnaast had de overledene in haar testament diverse geldlegaten aan vriendinnen nagelaten, in totaal voor vijfenveertig procent van de waarde van haar nalatenschap. De overledene had in Spanje een waardevolle woning en vrijwel geen liquide middelen op de bank. Al haar vermogen zat dus “in de Spaanse stenen”.
De enig erfgename benaderde ons kantoor om de nalatenschap in Spanje namens haar af te wikkelen. Zij was destijds met de overledene in Nederland naar de notaris geweest om een testament op te laten maken, want de overledene had vaak gelezen dat het het beste was om een testament naar Nederlands recht te hebben.
De Nederlandse notaris had dit testament overeenkomstig haar wensen opgemaakt en alles was ogenschijnlijk goed geregeld.
De enig erfgename wilde de afwikkeling in Spanje meteen in gang gaan zetten, want zij wilde de Spaanse woning snel verkopen om de legaten aan de vriendinnen van de overledene uit te kunnen keren. Maar wat de overledene nooit had begrepen was dat de enig erfgename – ook al was er in het testament van tante gekozen voor toepassing van het Nederlandse recht – in Spanje erfbelasting moest betalen.
De overledene was meer dan tien jaar weg uit Nederland waardoor er geen Nederlandse erfbelasting meer was verschuldigd. Maar zij was daarnaast in de veronderstelling dat er door de rechtskeuze voor Nederlands recht ook geen SPAANSE erfbelasting verschuldigd was. Zij had zich niet laten voorlichten over de fiscale gevolgen in Spanje van het Nederlandse testament.
De enig erfgename schrok ontzettend toen zij van mij vernam dat zij over de Spaanse woning met een waarde van 600.000 euro (als niet-verwante) bijna 300.000 euro erfbelasting moest betalen.
Daarnaast moest zij als enig erfgename de geldlegaten van de vriendinnen van de overledene nog uitbetalen (in totaal 270.000 euro).
Van de aan haar nagelaten nalatenschap bleef uiteindelijk maar zo’n 20.000 euro over (na aftrek van de boedelkosten en diverse andere belastingen).
Ik wil met dit voorbeeld zeggen dat men zich goed moet realiseren dat men met een rechtskeuze voor Nederlands recht in een testament niet kan beïnvloeden welke fiscale wetten van toepassing zijn.
Het is niet mogelijk om in een testament te bepalen dat (alleen) de Nederlandse fiscale wetten op het Spaanse bezit van toepassing zijn. Als het gaat om Spaanse bezittingen (zoals een Spaanse woning), maar ook als het gaat om een erfgenaam die in Spanje woont, dan zijn altijd de Spaanse erfbelastingwetten van toepassing, ongeacht de rechtskeuze die in een testament is opgenomen.
Die rechtskeuze – hoezeer ook van belang – heeft alleen betrekking op de juridische wetten betreffende het erven en niet op de fiscale.
Partners in Nederland fiscaal gelijk aan echtgenoten – in Spanje niet!
Voorts zie ik steeds vaker nalatenschappen met daarin Spaanse bezittingen en een overledene die al jaren een partner had, maar niet gehuwd was met deze partner. Meestal heeft de Nederlandse notaris hen ingelicht over het feit dat als er een notarieel samenlevingscontract is partners fiscaal worden gelijkgesteld aan echtgenoten, waaronder ook voor de hoge vrijstelling die voor de heffing van erfbelasting voor echtgenoten geldt in Nederland.
Ook zie ik vaak dat mensen in Nederland geen huwelijk maar een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan.
In beide gevallen schrikken de langstlevende partners dan ook enorm als zij – in volle overtuiging dat zij dezelfde fiscale rechten hebben als gehuwden – van ons te horen krijgen dat zij als ongehuwde partners voor de heffing van Spaanse erfbelasting in de hoogste tariefgroep vallen.
Zij hebben in Spanje als ongehuwde partners geen recht op de hoge vrijstellingen en kortingen die er vaak voor gehuwden in de diverse Comunidades wel gelden.
Sterker nog: zij hebben helemaal geen recht op een vrijstelling. Ook niet als in Nederland geregistreerde partners! In al het verdriet na het overlijden van een partner moet de langstlevende partner dan ook nog verwerken dat er een zeer hoog bedrag aan Spaanse erfbelasting moet worden betaald.
De enige manier waarop ongehuwde partners in diverse Comunidades in Spanje recht kunnen hebben op de vrijstellingen die voor echtgenoten gelden is dat men zich als partners laat registreren in het Pareja de Hecho, het Spaanse register voor ongehuwde partners. Maar het laten inschrijven in dit register is vrijwel in alle Comunidades enkel mogelijk als men resident is in Spanje.
Daarom wijs ik er graag nogmaals dringend op dat ongehuwde partners zich moeten laten inschrijven in het register Pareja de Hecho óf serieus moeten overwegen om met elkaar in het huwelijk te treden.