Nalatenschap met Spaanse goederen
23 Februari 2020
Erfgenamen in een nalatenschap naar Nederlands recht met Spaanse vermogensbestanddelen denken meestal dat de afwikkeling voornamelijk in Spanje moet plaatsvinden. Dit is echter maar deels waar.
Uiteraard moeten in Spanje de formele zaken worden afgewikkeld, maar een groot deel van de afwikkeling vindt plaats in Nederland. In dit artikel gaan wij hier verder op in.
Het testament van de overledene is de basis
De rechten en verplichtingen van de erfgenamen vloeien voort uit het testament van de overledene – of bij het ontbreken daarvan – uit de wet. Een goed voorgelichte Nederlander met bezittingen in Spanje maakt in zijn testament een rechtskeuze voor het Nederlandse recht, om zo de vaak ongewenste Spaanse wetgeving buiten spel te zetten.
Het testament kan vervolgens zodanig worden opgemaakt dat de inhoud overeenkomt met de wensen van de testateur. Op deze wijze heeft deze zekerheid dat na zijn overlijden de gevolgen van het testament precies zijn zoals hij voor ogen had. Het testament is de basis.
Eerst de advisering, dan de uitvoering
Het Nederlandse erfrecht kent naar verhouding weinig bepalingen die van dwingend recht zijn. Dit geeft de Nederlandse testateur de vrijheid om zijn testament op te maken zoals hij wil. Vergeleken met andere Europese landen is het Nederlandse erfrecht daarin uitzonderlijk. In Nederland doet men daarom ook aan de planning van nalatenschappen, waarbij die nalatenschapsplanning voor een aanzienlijk deel pas plaatsvindt ná het overlijden.
Nederlandse testamenten bevatten vaak zeer uitgebreide keuzeregelingen: erfgenamen kunnen ná het overlijden naar gelang de omstandigheden alsnog de juiste (fiscale) keuzes maken in de afwikkeling van de nalatenschap. Die omstandigheden kunnen immers volledig anders zijn dan ten tijde van het maken van het testament. Door het maken van de juiste keuzes ná het overlijden kan men dan wellicht toch nog (erf)belasting besparen.
Spaanse testamenten zijn echter meestal zeer kort en simpel. Het Spaanse erfrecht kent immers wel veel dwingendrechtelijke bepalingen: er valt niet zoveel te kiezen. Een Spaans testament kan daar geen verandering in brengen. Dit is ook de reden dat begeleiders in Spanje niet gewend zijn aan nalatenschapsplanning ná overlijden en men de erfgenamen hierover niet adviseert.
Bij een nalatenschap naar Nederlands recht zou dat echter wel het geval moeten zijn, zeker als het gaat om bezittingen in Spanje! Men heeft dan immers te maken met buitenlandse (fiscale) wetgeving, hetgeen de afwikkeling nog ingewikkelder maakt dan normaal al het geval is.
Het juiste advies over de wijze van afwikkelen en de daarbij op grond van het testament te maken keuzes is dan van groot belang. Pas daarna komt de (formele) uitvoering aan bod.
Formaliteiten bij de afwikkeling in Spanje
De formele uitvoering van een testament in Spanje bestaat uit een grote hoeveelheid administratieve handelingen. De medewerkers van de gestoría vullen de belastingformulieren in en in de Spaanse notariële akte wordt de Spaanse woning op naam van de erfgenamen gesteld, welke akte vervolgens wordt ingeschreven in het eigendomsregister.
Uiteraard is de tenaamstelling van de Spaanse woning in het Spaanse eigendomsregister en het doen van de aangifte erfbelasting zeer belangrijk, en door alle hiervoor benodigde certificaten, stempels, volmachten etc. is dit voor de gemiddelde erfgenaam ontzettend ingewikkeld en tijdrovend. Maar dit is slechts het sluitstuk bij de afwikkeling van een nalatenschap naar Nederlands recht.
Voor de Spaanse gestor of abogado bestaat de formele uitvoering slechts uit het voldoen aan de voor hen welbekende en niet zo ingewikkelde formaliteiten. Maar zonder de juiste advisering over de wijze van afwikkelen komen de erfgenamen er vaak later achter dat zij beter andere keuzes hadden kunnen maken! Voorbeelden van zaken die door Spaanse begeleiders meestal niet worden meegenomen in de advisering zijn:
- dat de Spaanse woning in bepaalde situaties zonder heffing van (Spaanse) erfbelasting aan de langstlevende echtgenoot kan worden toegedeeld als echtgenoten in algehele gemeenschap van goederen gehuwd waren. Het testament is dan voor die Spaanse woning niet van toepassing omdat de langstlevende de woning in dat geval verkrijgt via het huwelijksvermogensrecht in plaats van via de nalatenschap. Als de langstlevende hier niet op wordt gewezen mist hij de kans om erfbelasting in Spanje te besparen;
- dat de keuzes die men maakt in de afwikkeling van de nalatenschap van de eerste ouder en de vastlegging van de gemaakte keuzes ontzettend veel invloed hebben op de hoogte van de door de kinderen te betalen erfbelasting bij het overlijden van de langstlevende ouder. Dit is vooral van toepassing als de voorheen in Spanje wonende langstlevende echtgenoot weer is teruggekeerd naar Nederland, hetgeen in de praktijk ontzettend vaak het geval is;
- dat de afwikkeling van de nalatenschap van de eerste echtgenoot vaak de perfecte mogelijkheid is om de Spaanse woning alvast fiscaal voordelig aan de kinderen over te dragen. Dit is meestal voordeliger dan het schenken of verkopen van de Spaanse woning aan de kinderen.