Paardenvlees, een controversieel onderwerp
28 Februari 2019
Zou u paardenvlees eten, niet wetende waar het vandaan komt? In 2013 ontstond een wereldwijde commotie toen bekend werd dat er vleesfraude had plaatsgevonden. Als u in de jaren 2007 en 2008 halal rundvlees hebt gekocht of tussen 2011 en 2012 frikandellen, vleeskroketten, gehaktballen en hamburgers consumeerde, dan is de kans groot dat u paardenvlees hebt gegeten.
Het idee om paardenvlees te eten geeft gemengde gevoelens. Sommige groepen reageren verontwaardigd, vele geven beperkte reacties en andere zijn er enthousiast over.
Waarom deze reacties? Sinds de Oude Steentijd, de paleolithische periode, waren wilde paarden een belangrijke voedselbron. Ze werden gezien als een bron van eiwitten. Paarden evolueerden in het Noord-Amerikaanse continent en migreerden ongeveer 12.000 jaar geleden naar andere delen van de wereld, terwijl ze uitstierven in Amerika. In de 15e en 16e eeuw hebben Spanjaarden en Europese kolonisten paarden opnieuw geïntroduceerd in Amerika. Oorspronkelijk werd er op paarden, zoals op vele wilde dieren, gejaagd maar later werden ze gefokt voor vlees en vervoer.
Paardenvlees werd gegeten in Noord-Europa. Bij de Germaanse heidense religieuze ceremonies werd paardenvlees gebruikt bij het aanbidden van de Noordse god Odin en paardengodin Epona. Dit gaf aanleiding tot het pauselijk verbod van Paus Gregorius III en Paus Zacharias in 732. Nadat de heidense Noorse IJslanders het christendom in het jaar 1000 aannamen, mochten ze geen paardenvlees meer eten. Dat werd er zo ingehamerd dat zelfs tijdens zware hongersnoden in de 18e eeuw de meeste mensen geen paardenvlees wilden eten. Degenen die dat wel deden werden gestraft. In 1757 werd het verbod gedecriminaliseerd. Tegenwoordig worden in IJsland veel paarden grootgebracht voor consumptie. In Zweden hebben ze nog steeds een ambivalente houding ten opzichte van paardenvlees, dit heeft echter meer te maken met de culinaire traditie en de populariteit van de paardensport, dan met religieuze overblijfselen.
Ook in Veneto, Italië, consumeerde men 1000 voor Christus paardenvlees. Het werd gebruikt als offer aan hun godin Reitia of aan de mythische held Diomedes. Na de plechtigheden was het een zonde om goed vlees te verspillen. Veneto werd bekend door zijn paardenfokvaardigheden. Naast het fokken van paarden voor militaire en landbouwtoepassingen, gebruikten de Venetianen in de Romeinse periode ze ook voor consumptie. Dit resulteerde in het vastleggen als een traditie in de Venetiaanse keuken.
In de moderne tijd wordt paardenvlees beschouwd als een luxeproduct en is het overal verkrijgbaar via supermarkten en slagerijen. De prijzen liggen meestal hoger dan voor rundvlees, varkensvlees of andere soorten vlees, behalve wild.
In Frankrijk begon het in de tijd van de revolutie (1789 – 1795). De paarden die door de aristocratie werden gehandhaafd als een teken van prestige, eindigden als voedsel ter verlichting van de honger van de lagere klassen. Tijdens periodes van voedselschaarste werd paardenvlees als laatste redmiddel beschouwd. In Parijs met zijn hoge levensonderhoudskosten, konden vele arbeiders en burgers geen vlees zoals varkensvlees of rundvlees kopen. Om te voorkomen dat burgers verhongerden legaliseerde Frankrijk in 1866 het eten van paardenvlees en werden speciale slagerijen geopend. Deze zijn nu sterk verminderd in aantal.
Na 1930 is het consumeren van paardenvlees in Groot-Brittannië zeldzaam geworden. In de Verenigde Staten, na de oorlog, steeg paardenvlees tijdelijk in populariteit. Paardenvlees wordt geconsumeerd in sommige Noord-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse landen, maar over het algemeen is het nu een sterk taboe en werd het zelfs verbannen in sommige staten. In Spanje wordt het over het algemeen niet gegeten maar wel geëxporteerd naar Frankrijk en Italië.
Het is taboe in Brazilië, Israël, onder de Roma-bevolking en Joodse mensen overal ter wereld. Volgens de Joodse voedingswetten is paardenvlees verboden omdat paarden geen gespleten hoeven hebben en het geen herkauwers zijn.
Dus, waarom zulke uiteenlopende reacties? Om verschillende redenen. Vooral in Engelssprekende landen zijn paarden net als honden en katten huisdieren geworden. Alhoewel paardenvlees gezond is, wil eenieder zelf kunnen bepalen wat hij eet. En zolang het slachtproces in elk land niet streng wordt gehandhaafd volgens de EU-welzijnseisen, zullen er altijd gemengde reacties zijn.