Het publieke en private gezondheidsstelsel in Spanje

We komen naar Spanje voor de zon, de stranden, het lekkere eten en zoveel meer. Of het nu een vakantie is, een overwintering of een permanent verblijf, dat vakantiegevoel blijft toch steeds hangen. Maar ook dan kan er wat mis gaan, je kan ziek worden of een ernstige aandoening krijgen en een bezoekje moeten brengen aan een dokter of een ziekenhuis.

Voor Nederlanders en Belgen in Spanje kan het Spaanse gezondheidsstelsel zeer verwarrend overkomen. In tegenstelling tot bij ons vind je in Spanje twee volledig gescheiden systemen, het publieke en het private.

Het publieke stelsel wordt voorzien en gefinancierd door de staat. Het private stelsel is opgezet en gefinancierd door private bedrijven.

Het publieke gezondheidsstelsel is niet gratis, iedereen die er gebruik van wil maken zal een bijdrage moeten leveren. De groepen die een bijdrage leveren en dus ook kunnen gebruik maken van het staatsgezondheidsstelsel zijn Spaanse gepensioneerden of uitkeringsgerechtigden, Spaanse werknemers, Spaanse zelfstandigen, personen als zelfstandigen werkzaam in Spanje, gepensioneerden of uitkeringsgerechtigden in een ander land dan Spanje.

Deze bijdrage wordt automatisch van het Spaanse loon of Spaanse uitkering afgehouden. Zelfstandigen zullen hun bijdrage zelf moeten afdragen en voor de ontvangers van een buitenlands pensioen wordt dit verrekend bij de belastingsaangifte.

Een private of particuliere verzekering is in Spanje gemakkelijk te verkrijgen en door de populariteit worden de tarieven steeds aantrekkelijker. Ondertussen hebben al meer dan 11 miljoen Spanjaarden zich aangesloten bij een privé-verzekering.

De voordelen van een private verzekering zijn de veel kortere wachttijden, de mogelijkheid om in je eigen taal te worden geholpen en de meestal luxueuzere omstandigheden en behandeling. Vaak wordt er door ons Nederlanders en Belgen wantrouwend gekeken naar de kwaliteit van de openbare medische zorgverlening hier in Spanje maar internationale onderzoeken bewijzen het tegendeel.

Steevast verschijnt Spanje hoger in de ranglijsten dan Nederland of België en zelfs Duitsland. Echter zijn door bezuinigingen de wachttijden soms wel veel langer dan we in Nederland of België gewoon zijn en wegens economische redenen zal men ook niet zo snel naar een specialist doorverwijzen.

Wil men zich aansluiten als Nederlander of Belg bij de Spaanse sociale zekerheid, dan zal men langs moeten gaan bij het dichtstbijzijnde regionale kantoor (TGSS – www.seg-social.es). Indien men werknemer is of een uitkering verkrijgt uit een ander EU land dan Spanje, zal men in dit land het formulier S1 (vroegere respectievelijk E106 en E121) moeten aanvragen en dit meenemen.

In dit kantoor schrijft men zich in door de benodigde formulieren te overhandigen en ontvangt men een formulier dat men aangesloten is met het sociaalzekerheidsnummer erop. Men kan zich aansluiten bij de Sociale Zekerheid zonder dat men resident is maar men moet wel kunnen aantonen dat men de benodigde bijdrage kan leveren door bv. Een loon of een (buitenlandse) uitkering.

Indien je aangesloten bent bij de sociale zekerheid kan men beroep doen op gratis medische bijstand. Alvorens dit kan, moet je echter aangesloten zijn bij een “Centro de Salud” en een “tarjeta Sanitaria Individual” (TSI of groene kaart) aanvragen. Daarvoor moet je naar het Centro de Salud gaan waartoe je woonplaats behoort.

Daar meld je je aan met je identificatiebewijs (bv. NIE), bewijs van empadronamiento en het formulier van aansluiting bij de Sociale Zekerheid met je sociaalzekerheidsnummer. Daarna ontvang je het bewijs van je aansluiting (met de naam van je toegewezen arts) en je “tarjeta” ontvang je later in de brievenbus.

Als je bent aangesloten bij de Sociale Zekerheid, je hebt geen private verzekering en je hebt dringend medische hulp nodig, dien je je te begeven naar jouw Centro de Salud. Daar zal men moeten wachten tot men aan de beurt is. Je kan ook een afspraak maken met de arts die jou is toegewezen, jouw “huisarts”. Echter zal je je altijd moeten verplaatsen. Is dit niet mogelijk, zal men een ziekenwagen sturen die je naar het ziekenhuis brengt.

Ben je privaat verzekerd, contacteer je je verzekeringsinstelling die je een lijst zal geven met medici die bij hun zijn aangesloten en die je kan bezoeken. Jij kiest dan welke arts je wil raadplegen. Bij zowel het private als het publieke net zal men in het algemeen pas doorverwezen worden naar een specialist na een bezoek aan een arts.

De inplanting van de zorginstellingen zal binnen het private netwerk vanuit een economisch oogpunt gebeuren. Dit in tegenstelling tot het publieke netwerk waar een demografische visie aan de basis ligt.

De Sociale Zekerheid werkt met gezondheidsgebieden (“área de salud”). Een voorbeeld van een gezondheidsgebied is het gebied Costa del Sol. Dit gebied bevat dan weer kleinere gezondheidszones (“zona básica de salud of ZBS”). Binnen het gezondheidsgebied Costa del Sol vinden we de ZBS Estepona, Marbella, Fuengirola en Torremolinos-Benalmádena.

In elke zone vinden we één of meerdere Centro de Salud (gezondheidscentrum). Soms bevinden zich in een gezondheidszone ook “Consultorios Locales”, die slechts een beperkte tijd geopend zijn en/of niet alle diensten kunnen aanbieden. Je vindt ze vaak in kuststeden waar het bevolkingsaantal aanzienlijk toeneemt tijdens de vakantieperiodes en er meer nood is aan medische assistentie of in afgelegen streken waar het moeilijk is om permanente medische vertegenwoordig te voorzien.

Na opname in een publiek ziekenhuis mag je een verzorging en behandeling van hoge kwaliteit verwachten. Meestal zijn het kamers met twee bedden en een badkamer. De privé ziekenhuizen zijn veelal moderner, luxueuzer en je krijgt er vaak een eigen kamer.

Het zal voor Nederlanders en Belgen vreemd overkomen dat de verzorging in Spanje wordt beschouwd als een familie-aangelegenheid. De aanwezige verpleegsters zullen de patiënt niet wassen, kleden noch eten geven. Deze taak laat men over aan de naaste familie, verwanten of kennissen. Stilaan komt hier wel verandering in. Ook ontslaat men de patiënt zo spoedig mogelijk om thuis te kunnen revalideren en de zorg door naasten te vergemakkelijken.

Ook de ouderenzorg is voor Nederlanders en Belgen van een heel andere orde dan in het thuisland. In alle omstandigheden is de kwaliteit van de ouderenzorg minder en de zorgverlening schaarser. De thuiszorgdienst beperkt zich tot wat huishoudelijke hulp en persoonlijke verzorging en is zeker niet zo degelijk uitgebouwd als in Nederland of België.

Men vindt hier ook zeer weinig of geen verzorgingshuizen en de verpleeghuizen lijken sterk op ziekenhuizen. De reden hiervoor is dat de zorg voor de ouderen steeds een familiale aangelegenheid is geweest. Ouderen werden veelal verzorgd door de kinderen, schoonkinderen of naaste verwanten.

Voor buitenlanders kunnen de verschillende benamingen van de zorginstellingen verwarrend overkomen. Daarom proberen we hier een korte uitleg te geven:

• “Consultorio médico”: Een instelling met één of meerdere medici die onafhankelijk is of verbonden aan een ziekenhuis, teneinde patiënten medische zorg te kunnen verstrekken. Vergelijkbaar met een huisartsenpraktijk.
• “Centro de atención primaria”: Het bekendste is het Centro de Salud. Dit zijn zorginstellingen die de primaire medische verzorging van patiënten kunnen behartigen en waar meestal meerdere disciplines en ondersteunend personeel zijn gegroepeerd.
• “Clínicas of centros especializados”: Dit zijn zorginstellingen waar één of meerdere gespecialiseerde medici hun respectievelijke activiteiten uitoefenen, bv. “Clínica dental”, een tandartsenpraktijk.
• “Hospitales”: Zorginstellingen waar de patiënt gewoonlijk minimaal één nacht verblijft en waar gespecialiseerde medische zorg of diagnose zal worden verstrekt. Het ziekenhuis beschikt in het algemeen over specialisatie in medicijnen, chirurgie, gynaecologie en pediatrie. Er bestaan ook specifieke ziekenhuizen voor gespecialiseerde noden.
• “Sanatorios”: Dit zijn zorginstellingen die ontworpen zijn voor een lang verblijf van de patiënten teneinde de aandoening te verhelpen, te verminderen of te verzorgen, bv psychiatrische instellingen, rusthuizen.

De verschillende zorginstelling kunnen geclassificeerd worden op basis van de duur van het verblijf. Allereerst zijn er de instellingen zonder opname zoals een consultorio, een centro de salud of een clínica. Daarna zijn er de instellingen met opname van patiënten waar we een onderscheid maken tussen korte verblijven zoals de “hospitales”, of lange verblijven zoals de “sanatorios”.

Mettertijd worden de verschillen wel kleiner en verblijven er tegenwoordig ook patiënten één of meerdere nachten in “clínicas”. Vroeger was enkel een hospitaal 24 uur geopend maar tegenwoordig zijn er ook al clínicas die een 24 uur dienst aanbieden. We kunnen ook een onderscheid maken tussen de instellingen op basis van het netwerk waar ze toe behoren. “Consultorios” kunnen privaat of publiek zijn. Een centro de salud is steeds publiek. Clínicas zijn gewoonlijk privaat. Hospitales kunnen privaat, publiek of gemengd zijn. Met betrekking tot de Sociale Zekerheid is de algemene norm dat hospitales gratis zijn en clínicas betalend.

Dus als je in Spanje bent, zorg dat je verzekerd bent in je thuisland, privaat verzekerd bent in Spanje of aangesloten bent bij de “Seguridad Social”. Als je dan een medisch noodgeval voorkrijgt, zorgen de mogelijke financiële gevolgen niet voor donkere wolken aan die mooie blauwe Spaanse hemel.

Bent u op zoek naar medische hulp?
Download dan onze gratis KostaApp !

Kosta redactie