Salie, een wondermiddel?
28 Januari 2019
Salie, oftewel Salvia Officinalis, is een bekend kruid. Veel mensen hebben het in hun kruidentuintje staan. De naam betekent ‘uit de apothekerswerkruimte’ en is afkomstig van het Latijnse woord ‘salvare’, wat genezen betekent. De plant zelf wordt zo’n 40 tot 80 cm hoog en heeft vaak roze, witte of blauwpaarse bloempjes. Het wordt al eeuwen gebruikt en komt oorspronkelijk uit Zuid-Europese landen rond de Middellandse Zee met een mild klimaat.
Salie is een kruid met veel varianten, meer dan 900 om precies te zijn. Hierdoor is er voor elke tijd van het jaar wel een soort die je kunt planten. Een leuke variant is de Salvia Uliginosa oftewel de moerassalie. Deze bloeit van augustus tot november, hij is azuurblauw en valt dus op tussen de rode kleuren van de herfst en de winter.
De plant heeft het liefst een vochtige grond, en hoewel de meeste varianten wintervast zijn, hebben ze toch graag zon. Hij zuigt heel veel water op, dus let goed op dat hij niet uitdroogt. Wil je de planten het volgende jaar terugzien, knip dan de bloemen af tot vlak aan de steel voordat hun bloeitijd afloopt. Als je graag wat meer vliegwerk in je tuin wenst te zien, dan is salie een goede keuze: honingbijen, vlinders en libellen houden namelijk van de plant vanwege zijn bloemen met hoge nectarproductie.
Deze plant was al vanaf de Oudheid bekend. Het kruid werd reeds in Egypte gebruikt als geneesmiddel. Het zijn de Romeinen die het kruid mee naar het noorden brachten. Het werd al door de Egyptenaren, Grieken en Romeinen gebruikt, onder andere bij vrouwen om hun vruchtbaarheid te vergroten en om menstruatiepijnen te bestrijden. Ze zagen de genezende plant als een universeel wondermiddel door zijn helende eigenschappen.
Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidengeneeskunde, gebruikte de wonderplant als ontsmettingsmiddel, menstruatie-bevorderend middel en als wondheler. Hij schreef het ook voor bij een pijnlijke keel, zweren, aften (mondzweertjes), hoest, koorts, tering, en zelfs om grijs haar weer zwart te verven.
In de Middeleeuwen beschouwde men dit kruid als een middel dat alle mogelijke kwalen kon genezen. Een leerkracht uit de middeleeuwse gezondheidsschool in Italië zei: ‘Waarom zou een mens sterven als hij salie in zijn tuin had’. Een ander middeleeuws spreekwoord luidde: ‘Wie in de meimaand salie eet, krijgt levensjaren bij de vleet’.
Over de jaren heen is salie een belangrijk geneesmiddel geworden. Recente onderzoeken bewezen dat de plant wel degelijk helpt bij vergeetachtigheid en het zou Alzheimer intomen in zijn beginfase.
Hoewel de plant vooral als een wondermiddel in de geneeswereld bekend is, heeft deze ook in de keuken een grote rol gespeeld. Het werd vroeger namelijk gebruikt om vlees mals te houden. Het kruid zorgt er in gerechten voor dat de smaak van andere kruiden versterkt wordt. Maar ook in thee, als smaakversterker en smaakcomponent wordt het gebruikt. Het is een zeer gewild kruid, dat helpt om gerechten, zowel vis- als vleesgerechten, lichter verteerbaar te maken en wordt veel in kokend water toegevoegd bij groenten of aardappelen.
Salie heeft een sterke en specifieke smaak, gebruik er daarom niet te veel van. Het kruid wordt vooral in de Mediterrane keuken gebruikt, bijvoorbeeld bij pasta of op pizza´s. Het is veelzijdig en wordt (spijtig genoeg) niet veel gebruikt in de Nederlandse keuken.