Het Nederlandse standaard-testament: goed of niet goed voor Spanje (deel 2)
24 Oktober 2020
In Nederland spreekt men vaak over een ‘standaard langstlevende testament’. Maar zijn deze Nederlandse standaardtestamenten ook geschikt voor Nederlanders wonende of met bezit in Spanje? Deze week bespreek ik het ‘tweetrapstestament’.
Tweetrapstestament
Sinds een aantal jaren worden tweetraps- testamenten in Nederland regelmatig opgemaakt. Dit testament heeft meestal voornamelijk tot doel om de heffing van Nederlandse erfbelasting bij het overlijden van de eerste echtgenoot te omzeilen.
De langstlevende echtgenoot is in eerste instantie de enige erfgenaam
De kracht van het tweetrapstestament is dat erfbelasting kan worden voorkomen door de langstlevende echtgenoot in eerste instantie tot enig erfgenaam te benoemen, zonder dat de kinderen helemaal worden onterfd. De langstlevende echtgenoot wordt tot enig erfgenaam benoemd, maar dat is slechts de ‘eerste trap’. Als de langstlevende echtgenoot daarna zélf overlijdt worden de kinderen alsnog de erfgenamen van hun eerst overleden ouder (de ‘tweede trap’).
Daarnaast worden zij uiteraard ook de erfgenamen van hun langstlevende ouder. Het totale vermogen erven zij dus middels twee afzonderlijke erfenissen.
Tweetrapstestament is voor de langstlevende in Nederland vaak fiscaal gunstig
Doordat de langstlevende enig erfgenaam is wordt de Nederlandse erfbelastingvrijstelling van die echtgenoot (thans € 661.328,-) optimaal benut. Als de erfenis daarbinnen valt is er geen erfbelastingheffing in Nederland. Dit is een belangrijk verschil met dat andere populaire standaardtestament, de ‘Wettelijke Verdeling’ (waarover het vorige artikel ging). Daarbij zijn zowel kinderen als de echtgenoot erfgenamen.
De erfbelastingvrijstelling van een kind bedraagt in Nederland thans slechts € 20.946,-, waardoor een deel van de erfdelen van de kinderen in de nalatenschap van de eerstoverleden ouder vaak al meteen met Nederlandse erfbelasting is belast. Deze erfbelasting moet worden betaald (voorgeschoten) door de langstlevende echtgenoot en niet door de kinderen.
De langstlevende die niet de beschikking heeft over liquide middelen, bijvoorbeeld omdat al het vermogen “in de stenen zit”, zal dan de voorkeur geven aan een tweetrapstestament. Dit testament voorkomt deze erfbelastingheffing. Dit geldt uiteraard niet als de waarde van de erfenis de erfbelastingvrijstelling van de langstlevende echtgenoot overschrijdt.
Ook fiscaal voordeel in Nederland bij overlijden langstlevende ouder
Zoals gezegd: de kinderen erven uiteindelijk van ieder van beide ouders een afzonderlijke erfenis. In beide erfenissen kunnen zij hun erfbelastingvrijstelling (thans € 20.946,-) benutten. Daarnaast zal over het meerdere een lagere heffing plaatsvinden door ‘spreiding’. Erven ‘in tweeën’ is nu eenmaal gunstiger omdat het erfbelastingtarief ‘progressief’ is.
Dit is waar het tweetrapstestament het verschil maakt in vergelijking met een testament waarin de langstlevende echtgenoot ‘gewoon’ enig erfgenaam is. De kinderen erven dan immers alles van de langstlevende ouder, waarbij de erfbelastingvrijstelling van de kinderen maar één keer kan worden benut.
Het vorenstaande is ook relevant voor Nederlanders die in Spanje wonen. Nederland blijft namelijk tot tien jaar na het vertrek uit Nederland nog erfbelasting heffen.
Spanje
De Spaanse wet kent het juridische principe van de ‘tweetrap’ ook. Daarom is de uitvoering – ook praktisch gezien – in beginsel geen probleem. Toch zijn er aandachtspunten die ervoor zorgen dat men zich eerst goed moet laten informeren of het Nederlandse standaard tweetrapstestament in hun eigen situatie (wonende of bezit hebbende in Spanje) wel geschikt is.
Een aantal aandachtspunten voor de tweetrapsmaking in Spanje
- In een aantal regio’s is de erfbelastingvrijstelling van de langstlevende (veel) lager dan in Nederland, zoals aan de Costa Blanca (Comunidad Valenciana). Regio’s met hogere erfbelastingvrijstellingen (zoals Andalucía) zouden in de toekomst weer tot verlaging over kunnen gaan. Het tweetrapstestament kan dan minder gunstig uitpakken.
- Als de echtgenoten resident zijn in Spanje, moet de langstlevende niet alleen de Spaanse woning in de erfbelastingaangifte opvoeren, maar ook al het buitenlandse vermogen.
- Bij samengestelde gezinnen geldt dat de bepalingen van de tweetrap goed moeten worden afgestemd op hun situatie: een tweetrapstestament van de eerst overleden echtgenoot waarin alle (stief)kinderen worden betrokken als erfgenamen is in Spanje vaak fiscaal ongunstig. Stiefkinderen worden in Spanje namelijk veel zwaarder belast dan eigen kinderen.
- Bij een langstlevende echtgenoot die zelf geen kinderen heeft en niet de stiefkinderen maar andere personen tot erfgenamen benoemt, vererft het Spaanse onroerend goed ogenschijnlijk alleen aan laatstgenoemden. Als het Spaanse eigendomsregister niet op de juiste wijze vermeldt dat de kinderen van de eerstoverleden echtgenoot (ook) mede-eigenaren zijn, worden zij bij verkoop mogelijk niet in kennis gesteld en incasseren die andere erfgenamen de gehele verkoopsom. Toezien op nauwkeurige inschrijving is dus een must.