Het Nederlandse standaard-testament: ook goed in Spanje? (deel 3)

Regelmatig zeggen onze cliënten dat zij een “standaard langstlevende testament” hebben. Wij vragen dan altijd wélk langstlevende testament zij dan precies hebben.

In deze artikelenreeks laat ik zien dat er meerdere soorten langstlevende testamenten zijn en bespreek ik of deze testamenten geschikt zijn voor Nederlanders met bezit, of wonende in Spanje. De vorige artikelen gingen over ‘de wettelijke verdeling’ en het ‘tweetrapstestament’. Dit artikel gaat over het meest simpele langstlevende testament dat bestaat.

Hoe zat het ook alweer?

Nederland is – in tegenstelling tot de meeste andere Europese landen – een land dat beschikt over erfwetgeving waarmee kan worden gezorgd dat:

• de langstlevende echtgenoot – ondanks dat er kinderen zijn – volledig eigenaar kan worden van alle bezittingen;
• de erfdelen van de kinderen of – indien de kinderen onterfd zijn – de legitieme porties van kinderen niet hoeven te worden uitgekeerd zolang de langstlevende (stief)ouder in leven is.
  

Nederlandse echtparen bevinden zich daarom in een bevoorrechte positie: zij kunnen elkaar volledig beschermen door het maken van een goed langstlevende testament. Een voor een echtgenoot die niet de Nederlandse nationaliteit heeft opgemaakt Nederlands langstlevende testament biedt alleen dezelfde langstlevende bescherming als:

• deze echtgenoot die niet de Nederlandse nationaliteit heeft bij overlijden in Nederland woont, óf (indien deze echtgenoot buiten Nederland woont):
• het testament vóór de ingang van de Europese Erfrechtverordening (17 augustus 2015) is opgemaakt én een bij het maken van het testament geldige rechtskeuze voor het Nederlandse erfrecht bevat.
  
  

De noodzaak van het maken van een testament

Nederlanders die een groot gedeelte van het jaar in Spanje verblijven moeten per definitie een testament maken waarin een uitdrukkelijke rechtskeuze voor het Nederlands erfrecht is opgenomen. Daarnaast moet in het testament een type langstlevende testament worden gekozen dat voldoet aan de hiervoor sub a en b bedoelde kenmerken én precies voldoet aan de regels die de Nederlandse wet hieraan stelt.

Het voorkomen van een hoge heffing van erfbelasting behoort ook tot de bescherming van de langstlevende echtgenoot

De fiscale gevolgen van het testament in Spanje zijn ook van belang voor de bescherming van de langstlevende echtgenoot: niet alleen de aanspraken van de kinderen, maar ook een te hoge erfbelastingaanslag kan voor deze langstlevende echtgenoot een bedreiging vormen.

Een volwaardig langstlevende testament op één A4’tje mogelijk?

In de praktijk zien wij vaak korte en zeer eenvoudige testamenten met een rechtskeuze voor Nederlands recht, waarin de langstlevende simpelweg tot enig erfgenaam is benoemd en de legitieme portie van de (onterfde) kinderen pas opeisbaar wordt gemaakt als de langstlevende (stief)ouder ook is overleden.

Deze testamenten voldoen weliswaar volledig aan de hiervoor sub a en b genoemde kenmerken, maar daarmee is alles gezegd. Dit soort testament:

• ontbeert namelijk de voordelen van de andere in deel 1 en 2 van deze artikelenreeks besproken langstlevende testamenten (terug te lezen op www.kostanieuws.com/magazine);
  
• geeft de langstlevende geen enkele bescherming tegen een eventuele hoge erfbelastingaanslag.
  

Aandachtspunten voor dergelijke korte testamenten in Spanje

• De langstlevende echtgenoot is de enige erfgenaam, waardoor in Spanje alleen de erfbelastingvrijstelling van de langstlevende echtgenoot kan worden benut. Die van de kinderen blijft onbenut. Dit kan van belang zijn als de vrijstellingen voor echtgenoten in de toekomst wellicht weer worden verlaagd.
• Als de langstlevende echtgenoot al op een zeer hoge leeftijd is en niet de behoefte heeft om alle bezittingen op naam te krijgen, dan is het op grond van dit testament niet mogelijk om bepaalde bezittingen vanuit de nalatenschap van de eerstoverleden ouder door te schuiven richting de kinderen..  
• Als de langstlevende echtgenoot weer terugkeert naar Nederland en daar komt te overlijden was een ander testament van de eerstoverleden echtgenoot voor de Nederlandse fiscale afwikkeling meestal gunstiger geweest.
• De langstlevende (stief)ouder erft als enig erfgenaam alle bezittingen. Kinderen kunnen alleen hun legitieme portie inroepen. Dit levert voor hen een geldvordering op van een bedrag gelijk aan de waarde van een half ‘kindsdeel’, pas opeisbaar na overlijden van hun langstlevende (stief)ouder. Zij moeten het bedrag incasseren bij de erfgenamen van de langstlevende (stief)ouder, die wellicht hele andere erfgenamen heeft benoemd.
• Spaanse notarissen maken voor Nederlanders vaak dit soort korte testamenten omdat zij in grote lijnen weten dat Nederlandse echtgenoten elkaar alles kunnen nalaten. Regelmatig vergeet men dan op te nemen dat de legitieme portie van de kinderen pas opeisbaar is bij overlijden van de langstlevende echtgenoot. Zonder deze bepaling is er helemaal geen sprake van een langstlevende testament!

Judy Tromp & Renato Zanardi