Een wandeling in “Hisn Comarum”, Comares

Een wandeling in de Arabische tegelvoetsporen van Comares, kasteel in de hoogte, zoals de letterlijke vertaling luidt van de Arabische titel “Qumaris o Hins Comarum”.

Midden in de Axarquía ligt in de hoogte boven op een steile rots een nest van witte huisjes ruim 700 meter boven zeeniveau. Je komt er dan ook alleen maar via slingerende wegen via de Montes de Málaga of via Velez Málaga. Maar al dat geslinger loont de moeite. Vanaf de parkeerplaats ben je na 100 meter op het eerste van de twee pleinen met een gezellige bar annex restaurant en vanaf de terrassen heb je een fenomenaal uitzicht naar beneden in het dal en de bergen erachter. Je ziet kolossale rotspartijen, ravijnen met een paar gehuchten en verspreide boerderijen daartussen vanaf dit “Balcon de Axarquía”.

Maar we komen om het dorp te bezichtigen en het is ons gemakkelijk gemaakt: je hoeft alleen maar de keramiek blauwe voetjes te volgen die in de bodem van de nauwe straatjes zijn gemetseld. En als er twee naast elkaar staan, betekent dit dat je daar stil moet staan om iets specifieks te bewonderen.

Al in het begin, naast de Moorse poort, hangt één van de tien keramische plaquettes, die in levendige beelden, helaas in het Spaans maar met kleurige illustraties, de geschiedenis van Comares weergeven vanaf de Moorse tijd. Al in 700 voor Christus stichtten de Feniciërs een fort om hun handelspost  Málaga te beschermen. Daarna kwamen de Romeinen. Maar eigenlijk werd het dorp vooral gevormd door de Moren uit Noord-Afrika, die het fort in de achtste eeuw na Christus opnieuw versterkten.

Er is nog een deel van de Romeinse muur over, evenals de oude verdedigingstoren – een enorme stenen bobbel met schietgaten, gebouwd op Romeinse resten. Het is trouwens een zeert aangename plek om te bezoeken, vlak achter het eerste plein. Wel weer even klimmen, maar je kunt uitwijken naar links en genieten van de tuinen tussen nieuwe witte kantelen en oude keien en rotsen. Boven zie je een 13e eeuws waterreservoir, een aljibe, tussen dikke rotsen. Het is  tot nationaal historisch monument verklaard.

Ernaast is een hek dat toegang geeft tot de typisch Spaanse begraafplaats, nog typischer omdat de vorm rond is. Als je de officiële wandeling begint, kom je door de Calle del Perdón, waar op een plaquette de scène staat afgebeeld van het volgende hoofdstuk uit de Moorse geschiedenis, namelijk de herovering van Comares door de Christenen in 1407. De Moren hadden de keus tussen verbanning, dood of bekering tot het Christendom. Omdat ze er al zolang waren, was het voor de Mohammedaanse inwoners geen probleem – 30 families lieten zich dopen. Een hele happening, begeleid door 30 klokslagen vanaf de kerktoren. In de Calle del Perdón wordt dit tafereel afgebeeld en toegelicht. Nog steeds klinken 30 klokslagen door het dorp op speciale gelegenheden, evenals drie extra slagen na de hoofdmis.

Op de Plaza de los Verdiales hangt een grote afbeelding van feestende Comareños en staat een groot bronzen beeld van een muzikant van de Panda van de Verdiales met een tamboerijn in zijn handen. De muziek van de Verdiales wordt geacht een voorloper van de flamenco te zijn. De muzikanten van jong tot oud hebben als voornaamste kenmerk een hoed, versiert met bloemen, spiegeltjes en linten. Deze muziek is heel bijzonder. Ze steken de hoofden bij elkaar en zingen, begeleid door hun instrumenten.

Deze bestaan uit viool, luit, gitaar en tamboerijn. Vroeger gingen de Panda’s alle feesten in de regio af en in alle dorpen werden concoursen gehouden. Nu nog kun je op het grote concours in Puerto de la Torre op 28 december meegenieten. En natuurlijk in Comares zelf op San Hilario, de zondag het dichtst bij 3 januari. Groot feest, ga er een keer naar toe!
Als je de blauwe voetjes blijft volgen, kom je ook nog langs een kerkje in Mudejar stijl, waar na de bouw in 1505 meerdere delen bij aangebouwd zijn. Het meest interessante is het prachtige houten plafond.

Al ronddwalend  langs de typisch Moorse witte huisjes met hun planten- en bloemendecoraties en hun rejas (tralies) kun je de rest van de geschiedenis aflezen van de plaquettes. Deze tegeltableaus hangen trouwens  in veel dorpen in de Axarquía. Hier in Comares hangt er nog een bijzondere over Omar Ben Hafsun, de grote rebel. Hij keerde zich tegen de Emir van Córdoba en bezette ook Comares. Volgens deze plaquette werd hij met veel eerbetoon ontvangen. Bobastro, ooit een van zijn belangrijkste forten, is nu een ruïne tussen Ardales en de weg naar de Caminito del Rey. Deze is ook als toeristische attractie te bezoeken.

Ook het leger van Napoleon Bonaparte heeft geprobeerd Comares te bezetten maar moest zich teleurgesteld terugtrekken,

Je kunt rondkijken in de winkeltjes met de rozijnen, kruiden en vruchten uit de streek. De vijgen zijn verrukkelijk! De mensen zijn bijzonder vriendelijk. Geniet vooral ook van de gezellige sfeer in dit bijzondere dorpje.

Ja, één verhaal wil ik nog graag kwijt. Een oude inwoner uit een gehucht bij Periana vertelde me het volgende: de mensen uit Comares zijn anders dan de mensen uit de andere dorpen in de streek. Ze zijn altijd buitenstaanders geweest. (Waarschijnlijk voelden ze zich in de ogen van de omliggende dorpen letterlijk en figuurlijk hoog verheven).Wel hebben ze als enige de gevangenissen in Rusland overleefd....ze aten namelijk ratten!  Waarvan akte! Maar in Comares zijn een paar restaurantjes, waar je echt lekker Spaans kunt eten!

Else van Velthuijsen